Պատմութուն 5/2/2024

Թեմա 28. Հայոց մեծ եղեռնը//
ա/ «Ցեղասպանություն» հասկացությունը
բ/ Հայերի ցեղասպանության երիտթուրքական պետական ծրագիրը
գ/ Մեծ եղեռնը
դ/ Մեծ եղեռնի հետևանքները /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 122-128, նաև այլ աղբյուրներ Լրացուցիչ նյութ/․
Թեմա 29. Մայիսյան հերոսամարտերը․
ա/ Սարդարապատի ճակատամարտը
բ/ Բաշ Ապարանի ճակատամարտը
գ/ Ղարաքիլիսայի հերոսամարտը /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 148-152, նաև այլ աղբյուրներ/
Թեմա 30. Հայկական մշակույթը 19-րդ դարի 2-րդ կեսին և 20-րդ դարի սկզբին․
ա/ Կրթություն
բ/ Գիտություն  /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 154-159, նաև այլ աղբյուրներ/․

Առաջադրանք․
1․ Ե՞րբ և ո՞ր փաստաթղթով է տրվել ցեղասպանության իրավական ձևակերպումը։ Ըստ այդ փաստաթղթի՝ ո՞ր գործողություններն են որակվում որպես ցեղասպանություն։

1948 թ․ դեկտեմբերի 9-ին Միավորված ազգերի կազմակերպության ընդունած «Ցեղասպանության հանցագործությունը կանխարգելելու և պատժելու մասին» կոնվենցիայով տրվեց դրա իրավական ձևակերպումը։

Ըստ այդ կարևոր փաստաթղթի ցեղասպանություն են համարվում այն գործողությունները, որոնք կիրառվում են որևէ ազգի կամ կրոնական համայնքի լիակատար կամ մասնակի ոչնչացման նպատակով: Այդ գործողություններից են ա) խմբի կամ
համայնքի անդամների սպանությունը, բ) նրանց մարմնական լուրջ վնասվածք կամ մտավոր խանգարում հասցնելը, գ) երեխաների հանձնումը մարդկային մի խմբից
մյուսին և այլն:
2․ Բացի հայերից, ուրիշ ի՞նչ ժողովուրդներ գիտեք, որոնց նկատմամբ երբևէ իրականացվել է ցեղասպանություն։

Բացի հաերից նաև ցեղասպանության են ենթարկվել հույները և ասորիները։
3․ Պատմական ի՞նչ նշանակություն ունեցան Մայիսյան հերոսամարտերը։ Պատասխանը հիմնավորե՛ք փաստերով։

Այս մարտերի շնորհիվ հայ ժողովուրդը սովորեց միասնությունը և հզորացավ։ Մայիսյան հերոսամարտերի պատմական նշանակությունն այն էր, որ հայությունը, չնայած Մեծ եղեռնի և պատերազմի հետևանքով կրած ծանր կորուստներին և տառապանքներին, 1918-ին գարնանային օրհասական պահերին կարողացավ ինքնակազմակերպվել ազգային մակարդակով։
4․ Թվարկե՛ք 19-րդ դարի 2-րդ կեսի և 20-րդ դարի սկզբի բնական գիտությունների հայ ներկայացուցիչներին և հայագետներին։ Ներկայացրե՛ք նրանց գործունեությունը /բլոգային աշխատանք/․

Պատմություն 24/4/2024

Թեմա 25. Հայկական հարցի միջազգայնացումը․
ա/ Հայկական հարցը Բեռլինի վեհաժողովում /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 77-79, նաև այլ աղբյուր/
Թեմա 26. Հայդուկային շարժումը․
ա/ Շարժման առաջացումը
բ/ Նշանավոր հայդուկներ /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 88-90, նաև այլ աղբյուր/․
Թեմա 27. 1-ին աշխարհամարտը և Կովկասյան ճակատը
ա/ Հայաստանը և Օսմանյան ու Ռուսաստանի ռազմաքաղաքական ծրագրերը
բ/ Կովկասյան ճակատը 1914-17թթ․ /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 112-115, նաև այլ աղբյուրներ/․

Առաջադրանք․
1․ Փորձե՛ք գնահատել Բեռլինի վեհաժողովի արդյունքները հայերի համար։

Բեռլինի վեհաժողովը 1878 թվականին ճանաչեց հայերի պաշտպանության իրավունքը, սակայն վճռական միջոցներ չձեռնարկեց նրանց Օսմանյան կայսրությունում բռնություններից պաշտպանելու համար։ Համագումարի արդյունքները բավարար չէին 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանությունը կանխելու համար։

2․ Օգտվելով տարբեր աղբյուրներից՝ պատրաստե՛ք նյութ հայ նշանավոր որևէ հայդուկապետի մասին։


3․ Նկարագրե՛ք 1915թ․ Կովկասյան ճակատում տեղի ունեցած նշանակալի իրադարձությունները /բլոգային աշխատանք/․

1915 թվականին Կովկասյան ռազմաճակատում տեղի ունեցան հետևյալ նշանակալից իրադարձությունները.

Վանի բերդի պաշարումն ու պաշտպանությունը։
Սարիկամիշի ճակատամարտը, որն ավարտվեց օսմանյան բանակի պարտությամբ։
Օսմանյան կայսրության կողմից հայերի զանգվածային տեղահանությունների և ցեղասպանության սկիզբը.

Պատմություն 17/4/2024

Թեմա 23. 1826-28թթ. ռուս-պարսկական պատերազմը և արևելահայությունը
ա/ 1826-28թթ․ ռուս-պարսկական պատերազմը
բ/ Թուրքմենչայի պայմանագիրը /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 31-34, նաև այլ աղբյուրներ/․
Թեմա 24. 1828-29թթ. ռուս-թուրքական պատերազմը և արևմտահայությունը
ա/ 1828-29թթ. ռուս-թուրքական պատերազմը և արևմտահայությունը
բ/ Ադրիանապոլսի պայմանագիրը /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 39-42, նաև այլ աղբյուրներ/.

Առաջադրանք․
1. Ներկայացրե՛ք ռուս-պարսկական և ռուս-թուրքական պատերազմների հիմնական ժամանակագրությունը։

Ռուս-թուրքական պատերազմներ.

Ռուս-թուրքական պատերազմ (1768-1774). Սկսվել է Բալկաններում և Սև ծովի ափին իր ազդեցությունն ընդլայնելու Ռուսաստանի փորձերի արդյունքում: Պատերազմն ավարտվեց Քուչուկ-Կայնարջի հաշտության պայմանագրով, որի արդյունքում Ռուսաստանը զգալի տարածքային նվաճումներ ստացավ։

Ռուս-թուրքական պատերազմ (1787-1792). ծագել է Բալկաններում և Սև ծովի ափին Ռուսաստանի նոր տարածքային հավակնությունների արդյունքում: Պատերազմն ավարտվեց Յասիի պայմանագրով, որը նաև զգալի տարածքային փոփոխություններ բերեց հօգուտ Ռուսաստանի։

Ռուս-թուրքական պատերազմ (1806-1812): Այս պատերազմը Նապոլեոնյան պատերազմների և Թուրքիայի՝ Նապոլեոնի դեմ կոալիցիա մտնելու մի մասն էր: Ռուսաստանը նույնպես կռվել է Անտանտի կողմում։ Պատերազմն ավարտվեց Բուխարեստի պայմանագրով։

Ռուս-թուրքական պատերազմ (1828-1829). Ծագել է Ռուսաստանի և Օսմանյան կայսրության միջև Վրաստանում և Բալկաններում ազդեցության պատճառով: Պատերազմն ավարտվեց Ադրիանապոլսի պայմանագրով, որի արդյունքում Ռուսաստանը ստացավ տարածքների մի մասը։


2․ Ընտանիքում զրուցե՛լ ծնողների հետ և պարզե՛լ՝ ձեր նախնիները Արևելյան Հայաստան եկել են Պարսկահայքի՞ց, թե՞ Արևմտյան Հայաստանից։ Աշխատանքը ներկայացնե՛լ բլոգում տեսանյութի, ռադիոնյութի կամ պատումի տեսքով /բլոգային աշխատանք/․

Պատմություն 4/3/2024

Պատրաստվե՛ք ներկայացնելու․
Թեմա 18. Բագրատունյաց Հայաստանի վերելքը 10-րդ դարի երկրորդ կեսին և 11-րդ դարի սկզբին: Անին՝ մայրաքաղա
ք.
ա/ Հայոց թագավորության վերելքի սկիզբը՝ Աշոտ 3-րդ Ողորմած, Սմբատ 2-րդ Տիեզերակալ
բ/ Թագավորության հզորացումը Գագիկ 1-ինի օրոք /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 94-97, նաև այլ աղբյուրներ/.
Թեմա 19. Հայոց թագավորության հռչակումը Կիլիկիայում: Լևոն 1-ին Մեծագործ.
ա/ Թագավորության հռչակումը
բ/ Լևոն Մեծագործի քաղաքականությունը /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 130-132, նաև այլ աղբյուրներ/.
Թեմա 20. Հայկական մշակույթը 10-14-րդ դարերում.
ա/ Կրթական համակարգը
բ/ Պատմագրությունը /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 147-151, նաև այլ աղբյուրներ/.

Առաջադրանք․
1. Օգտվելով տարբեր աղբյուրներից՝ պատրաստե՛ք նյութ «Անին՝ հայոց մայրաքաղաք» թեմայով
2․ Նկարագրե՛ք Լևոն 1-ին արքայի ներքին և արտաքին քաղաքականությունը։

Ներքին քաղաքականություն.

Իշխանության կենտրոնացում. Լեո I-ը քայլեր ձեռնարկեց կենտրոնական իշխանությունն ամրապնդելու համար՝ նվազեցնելով ֆեոդալների ազդեցությունը և ամրապնդելով սեփական իշխանությունը։ Տարածքի նկատմամբ առավել արդյունավետ վերահսկողություն ապահովելու նպատակով վարչական բարեփոխումներ է իրականացրել։

Տնտեսական բարեփոխումներ. թագավորը վարում էր քաղաքականություն՝ խթանելու տնտեսական աճն ու զարգացումը: Սա ներառում էր գյուղատնտեսությանն աջակցելը, առևտրի և արհեստագործական արտադրության զարգացումը և ենթակառուցվածքների բարելավումը:

Մշակութային և կրոնական զարգացում. Լեո I-ն աջակցում էր մշակութային և կրոնական նախաձեռնություններին, որոնք ամրապնդեցին ժողովրդի ինքնությունն ու միասնությունը: Նա շարունակել է զարգացնել հայ գրականությունն ու արվեստը, աջակցել նաև հայ եկեղեցուն։

Արտաքին քաղաքականություն:

Ռազմական արշավներ. Լևոն Ա-ն վարել է ակտիվ արտաքին քաղաքականություն՝ ռազմական արշավներ իրականացնելով հայոց թագավորության տարածքն ընդարձակելու և նրա շահերը պաշտպանելու համար։ Նա կռվել է ինչպես հարևան պետությունների, այնպես էլ պարսկական և հռոմեական կայսրությունների հետ։

Դիվանագիտական ​​հարաբերություններ. Արքան ուշադրություն է դարձրել նաև դիվանագիտական ​​հարաբերություններին՝ ձգտելով դաշինքներ և պայմանագրեր ստեղծել տարածաշրջանի այլ պետությունների հետ։ Նա օգտագործել է դիվանագիտությունը որպես գործիք իր պետության անվտանգությունն ու բարգավաճումն ապահովելու համար։

Դիմադրություն պարսկական ազդեցությանը. Լև I-ն ակտիվորեն դիմակայել է Պարսկական կայսրության ազդեցությանը տարածաշրջանի վրա՝ պայքարելով Հայոց թագավորության անկախության և անկախության համար։

Ընդհանրապես, Լև I-ի ներքին քաղաքականությունն ուղղված էր պետականության ամրապնդմանը և ժողովրդի բարեկեցությանը, իսկ արտաքին քաղաքականությունը ուղղված էր միջազգային ասպարեզում հայկական թագավորության շահերի պաշտպանությանն ու ազդեցության ընդլայնմանը։


3. Ներկայացրե՛ք 10-14-րդ դարերի նշանավոր համալսարանները /բլոգային աշխատանք/․

Պատմություն 3/21/2024

Պատրաստվե՛ք ներկայացնելու․
Թեմա 16. Հայաստանի Բագրատունյաց թագավորությունը.
ա/ Հայաստանի անկախության վերականգնումը: Աշոտ 1-ին /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 84-88, նաև այլ աղբյուրներ/.
Թեմա 17. Պայքար պետականության պահպանման համար.
ա/ Սմբատ 1-ին
բ/ Աշոտ 2-րդ Երկաթ /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 89-93, նաև այլ աղբյուրներ/.

Առաջադրանք.
1. Ներկայացրե՛ք Հայոց թագավորության վերականգնման ներքին և արտաքին նախադրյալները։

Հայոց թագավորության վերականգնման ներքին նախադրյալները կարող են լինել.

Ազգային միասնություն. Անհամաչափ հայկական համայնքների և խմբերի հնարավոր վերամիավորումը պետականության վերականգնման ընդհանուր նպատակի շուրջ։
Քաղաքական կամք. Քաղաքական առաջնորդների և շարժումների առկայություն, որոնք ակտիվորեն պաշտպանում են Հայոց թագավորության վերածննդի գաղափարը և պատրաստ են գործել դրան հասնելու համար։
Տնտեսական կայունություն. Ռեսուրսների և տնտեսական բազայի առկայություն, որն ի վիճակի է ապահովել պետության գործունեությունը դրա վերականգնումից հետո:


Հայոց թագավորության վերականգնման արտաքին նախադրյալները կարող են լինել.
Միջազգային աջակցություն. աջակցություն այլ պետությունների կամ միջազգային կազմակերպությունների կողմից, որոնք հետաքրքրված են տարածաշրջանում կայուն և ժողովրդավարական պետություն ստեղծելու մեջ:
Աշխարհաքաղաքական համատեքստ. Աշխարհաքաղաքական իրավիճակի փոփոխություններ, որոնք կարող են նպաստավոր պայմաններ ստեղծել Հայոց թագավորության վերածննդի համար.
Մշակութային և պատմական կապեր. Աջակցություն հայկական սփյուռքին և այլ էթնիկ խմբերին, ինչպես նաև կապը պատմական ավանդույթների և մշակութային արժեքների հետ, որոնք նպաստում են ազգի վերածննդին։


2. Ի՞նչ քայլեր ձեռնարկեց Սմբատ 1-ինը երկրի կենտրոնացման ուղղությամբ /բլոգային աշխատանք/.

Վարչական բարեփոխումներ. Սմբատ Ա-ն ներդրեց կենտրոնացված կառավարումը՝ ուժեղացնելով կենտրոնական իշխանության դերը։ Նա ստեղծեց կառավարման նոր համակարգ, որն ավելի քիչ կախված էր տեղական ֆեոդալներից և ավելի շատ թագավորի վերահսկողության տակ։

Ռազմական բարեփոխումներ. Սմբատ Ա-ն ամրապնդեց իր բանակը՝ իր իշխանությունը պահպանելու և պետության անվտանգությունն ապահովելու համար։ Նա վերակազմավորեց բանակը, ամրապնդեց նրա կարգապահությունն ու պրոֆեսիոնալիզմը։

Քաղաքների կառուցում և ամրացում. Սմբատ Ա-ն իր երկրում ակտիվորեն կառուցում և ամրացնում էր քաղաքները։ Սա օգնեց ոչ միայն ուժեղացնել թագավորի վերահսկողությունը տարածքի վրա, այլ նաև խթանեց տնտեսական աճը և քաղաքային համայնքների զարգացումը։

Քրիստոնեությանը սատարելու քաղաքականություն. Սմբատ Ա-ն շարունակեց քրիստոնեությանն աջակցելու իր քաղաքականությունը, որն օգնեց ամրապնդել նրա իշխանության գաղափարական հիմքերը և ապահովել ազգի միասնությունը:

Դիվանագիտական ​​ջանքեր. Սմբատ Ա-ն ակտիվ դիվանագիտություն է վարել՝ ձգտելով ամրապնդել հարաբերությունները հարևան պետությունների հետ և ստեղծել բարենպաստ պայմաններ իր կառավարման և իշխանության կենտրոնացման համար։

Պատմություն 3/16/2024

Թեմա 13. Պայքար թագավորական իշխանության պահպանման համար․
1. Արշակ 2-րդի քաղաքականությունը
2. Պապ թագավոր /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 18-25, նաև այլ աղբյուրներ/.
Թեմա 14. Հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարը 5-րդ դարում՝
ա/ Վարդանանց պատերազմը /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 30-36, նաև այլ աղբյուրներ/․
Թեմա 15. Հայկական մշակույթը 5-9-րդ դարերում.
ա/ Մ. Մաշտոցը և Հայոց գրերի գյուտը
բ/ Ոսկեդարյան գրականություն /Պատմագրություն/-/բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 66-73, նաև այլ աղբյուրներ/.

Առաջադրանք.
1․ Ներկայացրե՛ք Արշակ 2-րդի և Պապ թագավորի  բարեփոխումները։

Բանակ և պաշտպանություն. Արշակ Երկրորդը և Պապ-թագավորն իրենց ջանքերը կենտրոնացրել են բանակի հզորացման և պետության պաշտպանունակության վրա։ Նրանք վերակազմավորեցին ռազմական կառուցվածքը, կատարելագործեցին ռազմական պատրաստվածությունը և արդիականացրին սպառազինությունը։

Տնտեսական բարեփոխումներ. Բարեփոխումների նպատակն էր խթանել տնտեսական աճն ու զարգացումը: Ներդրվեցին նոր հարկային համակարգեր՝ արտադրությունն ու առևտուրը խրախուսելու համար, զարգացավ գյուղատնտեսությունն ու արհեստագործությունը։

Վարչական փոփոխություններ. ներդրվել են վարչական բարեփոխումներ՝ կառավարումը բարելավելու և կոռուպցիան վերացնելու նպատակով: Դա ներառում էր տեղական ինքնակառավարման մարմինների վերակազմավորում, պաշտոնյաների գործունեության նկատմամբ վերահսկողության և վերահսկողության առավել արդյունավետ համակարգի ներդրում։

Կրթություն և մշակույթ. Արշակ II-ը և Պապ-թագավորը աջակցել են կրթության և մշակույթի զարգացմանը։ Նրանք հիմնեցին դպրոցներ, հովանավորեցին երիտասարդների կրթությունը և խրախուսեցին գրական ստեղծագործությունը։

Կրոնական բարեփոխումներ. Հայ եկեղեցու կրոնական նշանակության լույսի ներքո իրականացվել են նաև կրոնական բարեփոխումներ։ Դրանք ուղղված էին հասարակության մեջ եկեղեցու դերի ամրապնդմանը, նրա ինստիտուցիոնալ կառուցվածքի և ժողովրդի վրա բարոյական ազդեցության բարելավմանը։

Այս բարեփոխումներն ուղղված էին պետական ​​իշխանության ամրապնդմանը, ժողովրդի բարեկեցության բարձրացմանը և հայոց թագավորության մշակույթին ու կրթությանը։


2․ Համեմատե՛ք Վարդան Մամիկոնյանի և Վասակ Սյունու դիրքորոշումները: Ու՞մ դիրքորոշումն եք պաշտպանում․հիմնավորե՛ք։


3․ Հիմնավորե՛ք, որ 4-րդ դարի վերջում կարևոր խնդիր էր մայրենի գիր ու գրականություն ունենալու հարցը /բլոգային աշխատանք/.

Հայերեն թարգմանիչների սակավության և հայ կրոնական գրականության բացակայության պատճառով դժվար էր քրիստոնեական ուսմունքը ժողովրդին ներկայացնելը։

Պատմութուն 3/9/2024

Պատրաստվե՛ք ներկայացնելու.
Թեմա 11. Ավատատիրության հաստատումը և Քրիստոնեության ընդունումը․
ա/ Ավատատիրության ձևավորումը Հայաստանում
բ/ Քրիստոնեության ընդունումը որպես պետական կրոն /բանավոր, 7-րդ դասարանի դասագիրք, էլ․ դասագիրք, էջ 6-8, 11-13, նաև այլ աղբյուրներ/.
Թեմա 12. Պետական կառավարման համակարգը.
ա/ Թագավորը և արքունի գործակալությունները / բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 8-10նաև այլ աղբյուրներ/.

Առաջադրանք.
1. Նկարագրե՛ք Ավատատիրական աստիճանակարգությունը:

  1. Թագավոր:

Հիերարխիայի ամենաբարձր մակարդակը.
Նա ուներ հսկայական հողեր («հայրենիք»)։
Հրամանատարել է 65 հզ.
Նշանակվել են նախարարներ և այլ պաշտոնյաներ։

  1. Նախարարներ.

Խոշոր հողատերեր («նախարարություններ»).
Նրանք հնազանդվում էին թագավորին, բայց մեծ իշխանություն ունեին իրենց տիրույթներում։
Նրանք կազմում էին «չարագործների» դաս։
Նրանք իրենց հրամանատարության տակ ունեին փոքրիկ ազատամարտիկներ։

  1. Ազատիչներ.

Նրանք նախարարներից հող են ստացել զինվորական ծառայության համար։
Նրանք կազմեցին «ազատների» դաս.

  1. Գյուղացիներ.

Սեպուհներ:
Զինվորական ծառայություն են իրականացրել։
Նրանք թագավորից հող ստացան։
Նրանք չէին կարող հող ունենալ որպես սեփականության իրավունք։


2. Ներկայացրե՛ք գործակալությունները և նրանց գործառույթները

Գործակալությունները և դրանց գործառույթները.

  1. Գուկանոն Գործակալություն:

Վերահսկում էր թագավորի կանանց կացարանը։
Բարձրացրել է թագաժառանգին:
թագավորի խորհրդական.

  1. Մագազիտ գործակալություն:

Կատարել է թագավորական գվարդիայի գործառույթները։
Հրամանատարել է թագավորի թիկնապահների 10000-անոց գունդը։

  1. Թագակապ Ասպետություն Գործակալություն.

Վերահսկվող պալատի արձանագրություն.
Որոշել է իշխանների զբաղեցրած գահերի կարգը։
Պատիվներ ցույց տվեց իշխաններին:

Պատմություն 22/2/2024

Պատրաստվե՛ք ներկայացնելու.
Թեմա 7. Տիգրան Մեծի տերության անկումը.
ա/ Հռոմեա-հայկական պատերազմը
բ/ Արտաշատի պայմանագիրը /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 108-109/․
Թեմա 8. Մեծ Հայքի թագավորությունն Արտավազդ 2-րդի օրոք.
ա/ Կրասոսի արշավանքը
բ/ Անտոնիոսի արշավանքը /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 108-114/.

Առաջադրանք.
1. Համեմատե՛ք Տիգրանակերտի և Արածանիի ճակատամարտերը, դրանց արդյունքները:

Տիգրանակերտի ճակատամարտ.
Ժամանակը՝ 69 հոկտեմբերի, մ.թ.ա
Կողմեր՝ Հռոմեական Հանրապետություն Լուցիոս Լուկիլլոսի հրամանատարությամբ և Հայոց թագավորությունը՝ Տիգրան Բ-ի հրամանատարությամբ։
Արդյունք՝ հռոմեական հաղթանակ։ Այս ճակատամարտը դարձավ Մեծ Պոմպեյան արշավանքի մի մասը, որը հանգեցրեց Հայոց թագավորության վերջնական պարտությանը և որպես գավառ ընդգրկվեց Հռոմեական կայսրության կազմում։

Արածանի ճակատամարտ
Ժամանակը՝ հունիսի 23 – հուլիսի 31, 1915 թ.
Կողմեր՝ Օսմանյան կայսրություն և Ռուսական կայսրություն։
Արդյունք՝ Ռուսական կայսրության հաղթանակ։ Այս ճակատամարտը մաս էր կազմում Առաջին համաշխարհային պատերազմի և մասնավորապես Արևելյան ճակատի: Ռուսական բանակը հաղթանակ տարավ նշանակալի հաղթական ճակատամարտում՝ թուլացնելով Օսմանյան կայսրության դիրքերը տարածաշրջանում։


2. Ներկայացրե՛ք Արտաշատի պայմանագիրը․ի՞նչ կորցրեց և ի՞նչ շահեց Հայաստանը /բլոգային աշխատանք/.

Արտաշատի պայմանագիրը, որը հայտնի է նաև որպես Մագադիի պայմանագիր, կնքվել է Հռոմեական կայսրության և Պարթևական թագավորության միջև 66 թվականին։ Արտաշատ քաղաքում։ Այս պայմանագիրը նախատեսում էր պայմաններ, որոնք որոշում էին երկու կայսրությունների ազդեցության սահմանները և կարգավորում նրանց հարաբերությունները։

Հայկական կորուստները.

Անկախություն. Հայաստանը կորցրեց իր քաղաքական անկախությունը և բաժանվեց Հռոմեական կայսրության և Պարթևական թագավորության միջև:
Տարածքի մի մասը՝ Հայաստանի տարածքը պայմանագրով բաժանվել է երկու կայսրությունների միջև։

Հայաստանից ստացված առավելությունները.

Ավելի քիչ ռազմական ճնշում. Հռոմի և Պարթևաստանի միջև պայմանագրի կնքումը որոշակիորեն նվազեցրեց ռազմական ճնշումը հայկական տարածքի վրա, քանի որ երկու կայսրություններն էլ զբաղված էին միմյանց դեմ կռվելով և տարածաշրջանում ռազմական գործողությունների համար ավելի քիչ ժամանակ և ռեսուրսներ ունեին:
Ավելի մեծ կայունություն. Պայմանագիրը որոշակի կայունություն էր ապահովում հայկական տարածքում, քանի որ այն ենթադրում էր ինչ-որ դիվանագիտական ​​համաձայնագիր Հռոմի և Պարթևաստանի միջև, ինչը որոշ չափով նպաստեց տարածքի խաղաղ զարգացմանը:

Պատմություն 16/2/2024

Թեմա 3. Հայկազուն Երվանդականների թագավորությունը Ք. ա. 7-6-րդ դարերում.
ա/ Պարույր Նահապետը՝ հայոց թագավոր
բ/ Երվանդ 1-ին Սակավակյաց
գ/ Տիգրան 1-ին Երվանդյան /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 65-68/
Թեմա 4. Մեծ Հայքի Արտաշեսյան թագավորությունը՝ Արտաշես 1-ին.
ա/ Թագավորության ստեղծումը: Արտաշես 1-ին
բ/ Արտաշես 1-ինի բարենորոգումները /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 82-90/.

Առաջադրանք.
1. Նկարագրե՛ք Երվանդ Սակավակյացի թագավորության սահմանները:

Թագավորության սահմանն անցնում էր Կովկասյան լեռնաշղթայով, ներառյալ ժամանակակից Վրաստանը, Աբխազիան և Հյուսիսային Օսիայի մի մասը։
Արևմուտքում թագավորությունը ծածկել է Փոքր Հայքը՝ հասնելով Եփրատ գետին: Հարավում սահմանն անցնում էր Տավրոսի լեռներով, ներառյալ Կիլիկիան և Սիրիայի մի մասը: Թագավորությունը տարածվում էր մինչև Կասպից ծով՝ ընդգրկելով ժամանակակից Ադրբեջանի մի մասը։ Թագավորության մայրաքաղաքը Երվանդաշատն էր։


2. Ներկայացրե՛ք Արտաշես 1-ինի՝ հայկական հողերի միավորման գործընթացը:

Հաջող ռազմական արշավների և դիվանագիտական ​​ջանքերի շնորհիվ Արտաշես Ա-ն միավորեց հայկական հողերը՝ վերահսկողություն հաստատելով ռազմավարական նշանակություն ունեցող տարածքների վրա և դաշինքներ կազմելով հարևան պետությունների հետ։
3. Ի՞նչ բարենորոգումներ է իրականացրել Արտաշես 1-ինը: Որո՞նք էին դրանց նշանակությունը /բլոգային աշխատանք/.

Արտաշես Ա-ն բարեփոխումներ է իրականացրել վարչական, տնտեսական և ռազմական ոլորտներում։ Դրանք ներառում էին վարչական համակարգի կատարելագործումը, հարկային նոր քաղաքականության ներդրումը, բանակի կազմակերպման բարելավումը և շինարարական ծրագրերի ֆինանսավորումը։ Այս բարեփոխումների նշանակությունը թագավորի իշխանության ամրապնդումն էր, կայսրության տնտեսական և ռազմական զարգացման խթանումը և քաղաքացիների բարեկեցությունն ու անվտանգությունը:

Պատմություն 16/2/2024

Թեմա 5. Հայաստանը՝ Աշխարհակալ տերություն: Տիգրան 2-րդ Մեծ.
ա/ Տիգրան 2-րդի գահակալումը: Մեծ Հայքի ամբողջականության վերականգնումը
բ/ Տիգրան Մեծի տերության ստեղծումը /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 91-97/
Թեմա 6. Տիգրան Մեծի տերությունը.
ա/ Հայկական աշխարհակալության սահմանները
բ/ Տիգրան մեծի հիմնած բնակավայրերը
գ/ Տիգրան մեծը ժամանակակիցների գնահատմամբ /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 104-106/․

Առաջադրանք
1․ Ներկայացրե՛ք Տիգրան Մեծի՝ Ք․ա․ 92-87թթ․ նվաճումների ժամանակագրությունը։

Տիգրան Մեծի նվաճումների ժամանակագրությունը, մ.թ.ա. 92–87 թթ
92 մ.թ.ա
Տիգրան II Մեծը դառնում է Հայաստանի թագավոր։
Սկսում է Հայաստանի տարածքն ընդլայնելու արշավը։
89 մ.թ.ա
Նվաճում է Ատրոպատենան (ժամանակակից Ադրբեջան):
88 մ.թ.ա
Նվաճում է Գորդիենը (ժամանակակից Քրդստան):
87 մ.թ.ա
Նվաճում է Սոֆենին (ժամանակակից հարավ-արևելյան Թուրքիա):
86 մ.թ.ա
Նվաճում է Միջագետքը։
85 մ.թ.ա
Նվաճում է Սիրիան.
84 մ.թ.ա
Նվաճում է Փյունիկիան։
83 մ.թ.ա
Նվաճում է Պաղեստինը.
82 մ.թ.ա
Իր հզորության գագաթնակետին Տիգրան Մեծը կառավարում է մի կայսրություն, որը ձգվում է Կասպից ծովից մինչև Միջերկրական ծով:
Պատկեր. Տիգրան Մեծի կայսրությունը բացվում է նոր պատուհանում
Տիգրան Մեծի կայսրություն
81 մ.թ.ա
Հռոմեական Հանրապետությունը պատերազմ է հայտարարում Հայաստանին.
69 մ.թ.ա
Տիգրանակերտի ճակատամարտում հռոմեացիները ջախջախում են հայերին։
66 մ.թ.ա
Տիգրան Մեծը հաշտության պայմանագիր է կնքում Հռոմի հետ։
55 մ.թ.ա
Տիգրան Մեծը մահանում է։

2. Համեմատե՛ք հայոց երկու մեծ տիրակալներին՝ Արգիշտի 1-ինին և Տիգրան Մեծին:

Նմանություններ:
Երկու թագավորներն էլ հմուտ հրամանատարներ էին, որոնք զգալիորեն ընդլայնեցին Հայաստանի սահմանները։ Արգիշտի I-ը նվաճեց տարածքներ հյուսիսում և արևմուտքում, իսկ Տիգրան Մեծը ստեղծեց Կասպից մինչև Միջերկրական ծով ձգվող կայսրություն։

Երկու թագավորներն էլ թողել են բազմաթիվ ճարտարապետական ​​հուշարձաններ։ Արգիշտի Ա-ն հիմնադրել է Էրեբունի քաղաքը (ժամանակակից Երևան), իսկ Տիգրան Մեծը հիմնադրել է Տիգրանակերտ քաղաքը (այժմ՝ ավերակներ Թուրքիայում):

Երկու թագավորներն էլ իրականացրել են բարեփոխումներ, կենտրոնացրել իշխանությունը և ամրապնդել հայկական պետությունը։

Տարբերությունները:
Տիգրան Մեծի նվաճումները շատ ավելի մեծ էին, քան Արգիշտի I-ը։ Նա ստեղծեց իր ժամանակի Մերձավոր Արևելքի ամենամեծ կայսրություններից մեկը։

Տիգրան Մեծն ավելի ազդեցիկ տիրակալ էր, քան Արգիշտի I-ը, դիվանագիտական ​​հարաբերություններ հաստատեց Հռոմի Հանրապետության և այլ հզոր պետությունների հետ։

Տիգրան Մեծը թողեց ավելի հարուստ մշակութային ժառանգություն, քան Արգիշտի I-ը: Նա հովանավորեց գիտություններն ու արվեստները, և նրա թագավորությունը դարձավ հելլենիստական ​​մշակույթի կենտրոնը:


3. Նկարագրե՛ք  Տիգրան Մեծի տերության սահմանները /բլոգային աշխատանք/.

Նրա տերության սահմանները և ազդեցության ոլորտները ձգվում էին Եգիպտոսից ու Միջերկրական ծովից մինչև Հնդկաստան, Կովկասյան լեռներից և Կասպից ծովից մինչև Պարսից ծոց և Հնդկական օվկիանոս։