Ջերմաշարժիչներ 15.5.2023

1. Ի՞նչ է ջերմաշարժիչը: 

Ջերմային շարժիչը ջերմային շարժիչ է, որն օգտագործում է ջերմությունը արտաքին աղբյուրներից կամ ստացվում է շարժիչի ներսում վառելիքի այրումից՝ վերածվելու մեխանիկական էներգիայի։

2. Ջերմաշարժիչների ի՞նչ տեսակներ գիտեք: Թվարկե՛ք ջերմաշարժիչների տեսակները:

Դրանք բենզինով և դիզելային երկհարվածով և չորս հարվածով են։ Եզրակացություններ. Ջերմային շարժիչները բաժանվում են տուրբինային և մխոցային: Մխոցային շարժիչները բաժանվում են գոլորշու և ներքին այրման շարժիչների։

3. Ի՞նչ հիմնական մասեր ունի ջերմաշարժիչը:

Ջերմային շարժիչը բաղկացած է ջեռուցիչից, աշխատող հեղուկից և հովացուցիչից։ Շարժիչների աշխատանքը բնութագրելու համար ներկայացվում է արդյունավետության հայեցակարգը:

4. Բերե՛ք գոլորշու՝ ներքին մեխանիկական էներգիայի վերածվելու օրինակներ: 

Նախկինում գնացքները տեղափոխելու համար օգտագործվում էին գոլորշու շարժիչներ։ Շարժիչը գործարկելու համար օգտագործվում էր ածուխի այրման արդյունքում արձակված ջերմությունը։ Այսպիսով, լոկոմոտիվն օգտագործել է ջերմային էներգիա՝ մեխանիկական հզորություն առաջացնելու համար։

5. Ի՞նչն են անվանում ջերմաշարժիչի օգտակար գործողության գործակից: 

Ջերմաշարժիչի ՕԳԳ է կոչվում կատարված օգտակար աշխատանքի հարաբերությունն այն ջերմաքանակին, որն ստացվել է վառելիքի այրումից։

6. Ո՞վ է հայտնագործել շոգեմեքենան?

Արտադրության մեջ օգտագործված առաջին գոլորշու շարժիչը հրշեջն էր, որը նախագծել էր անգլիացի ռազմական ինժեներ Թոմաս Սավերին 1698 թվականին։ Նույն թվականին Սեյվերին արտոնագիր ստացավ իր սարքի համար։

7. Ո՞րն է՝ ա. ջեռուցչի դերը. բ. բանող մարմնի դերը գ. սառնարանի դերը:

8. Ի՞նչ աշխատանք է կատարում ջերմաշարժիչը մեկ ցիկլի ընթացքում:

Պատ․՝42կջ

9. Ինչու° ջերմաշարժիչներում վառելիքի էներգիայի միայն մի մասն է փոխարկվում մեխանիկական Էներգիայի:

10. Ի°նչն են անվանում ջերմաշարժիչի ՕԳԳ: Գրեք ջերմաշարժիչի ՕԳԳ-ն հաշվելու բանաձևը:

ՕԳԳ են անվանում ջերմաշարժչի օգտակար գործողության բանաձև: η=AQ⋅100%

11. Կարո՞ղ է արդյոք ջերմաշարժիչի ՕԳԳ-ն հավասար կամ մեծ լինել 100%-ից: Ինչու՞: 

12. Ի՞նչ է նշանակում «դիզելային շարժիչի ՕԳԳ-ն 25% է» պնդումը:

Այո ըստ այս բանաձևի η=AQ⋅100%

13. Ի՞նչ հիմնական մասերից է բաղկացած ներքին այրման շարժիչը:

Ներքին այրման շարժիչը բաղկացած է բալոնից, միացնող գավազանից, ծնկաձեւ լիսեռից, 3-րդ բալոնում այրվող գազերը բռնկելու համար կայծային մոմից։

14. Ի՞նչ ֆիզիկական երևույթներ են տեղի ունենում ներքին այրման շարժիչում վառելա- նյութի և օդի խառնուրդի այրման ժամանակ:

Շարժիչում վառելիք-օդ խառնուրդի այրման գործընթացը շատ բարդ է և լիովին հասկանալի չէ: Այրման ընթացքում քիմիական ռեակցիաները տեղի են ունենում ջերմության արտանետմամբ և այրման արտադրանքի ձևավորմամբ:

15. Ինչու՞ է շարժիչը կոչվում քառատակտ:

Չորս հարվածային շարժիչը մխոցային ներքին այրման շարժիչ է, որի մեջ բալոններից յուրաքանչյուրում աշխատանքային պրոցեսն իրականացվում է ծնկաձև լիսեռի երկու պտույտով, այսինքն՝ չորս մխոցի հարվածներով:

16. Ի՞նչ պրոցեսներ են տեղի ունենում շարժիչում չորս տակտերից յուրաքանչյուրի ընթացքում: Ինչպե՞ս են կոչվում այդ տակտերը:

Մխոցի հարվածը մեռած կետերի, մխոցի ծայրահեղ դիրքերի միջև հեռավորությունն է մխոցում: Նման շարժիչները կոչվում են չորս հարված, քանի որ. ժ. Աշխատանքային ցիկլը տեղի է ունենում չորս ցիկլով կամ ցիկլով: մուտք (ա), սեղմում (բ), հարված (գ) և արտանետում (դ):

17. Ի՞նչ դեր է կատարում թափանիվը ներքին այրման շարժիչում:

Ներքին այրման շարժիչը ջերմային շարժիչի տեսակ է, որի դեպքում վառելիքի խառնուրդը այրվում է անմիջապես շարժիչի աշխատանքային խցիկում (ներսում): Այրման արտադրանքները կազմում են աշխատանքային հեղուկը: Նման շարժիչը առաջնային է, քիմիական է և վառելիքի այրման էներգիան վերածում է մեխանիկական աշխատանքի։

Շոգեգոյացման տեսակարար ջերմություն

1. Ինչի՞ համար է ծախսվում եռացող հեղուկին տրվող էներգիան:

Եռացող հեղուկին հատակարարվող էներգիան ծախսվում է մոլեկուլային կապերի ոչնչացման հոմար և վերածվում գոլորշու ներքին էներգիայի։

2. Ի՞նչն են անվանում շոգեգոյացման ջերմություն:

3. Ի՞նչն են անվանում շոգեգոյացման տեսակարար ջերմություն:

4. Ո՞րն է շոգեգոյացման տեսակարար ջերմության միավորը միավորների ՄՀ-ում:

Շոգեգոյացման ջերմության միավորն է 1 Ջ/կգ:

5. Ի՞նչ է նշանակում «սպիրտի շոգեգոյացման տեսակարար ջերմությունը 9-105 Ջ/կգ է» արտահայտությունը:

6. Ինչպե՞ս են հաշվում այն ջերմաքանակը, որն անհրաժեշտ Է եռման ջերմաստիճանում հեղուկը գոլորշու փոխարկելու համար:

Q=rm

7. Ինչպե՞ս կարելի է փորձով ցույց տալ, որ գոլորշու խտացման ժամանակ էներգիա է անջատվում:

8. Ո՞ր մարմինն ունի ավելի մեծ ներքին էներգիա` 100 °C ջերմաստիճանի ջուրը, թե՞ դրա- նից ստացված 100 °C ջերմաստիճանի գոլորշին:

100^օջուրը։

9. Ինչու՞ մթնոլորտում ջրի գոլորշու խտացումն անձրևի կաթիլների կամ ձյան տեսքով հան- գեցնում է օդի տաքացման:

10. Ինչու՞ սենյակի հատակը լվանալուց հետո սառնություն է զգացվում։

Ֆիզիկա 17/4/2023

Քննարկվող հարցեր՝    

1. Ի՞նչ երևույթներ են նկատվում հեղուկի մեջ նրա տաքացման պրոցեսում:

2. Ինչու՞ են հեղուկի ներսում առաջանում պղպջակներ:

Քանիոր օդը անջատվում է ջրածնից։

3. Ինչպիսի՞ն է պղպջակների «վարքը» հեղուկը տաքացնելիս:

4. Ի՞նչ ուժեր են ազդում գոլորշիով լցված օդի պղպջակի վրա` հեղուկի ներսում:

5. Ո՞ր պրոցեսն են անվանում եռում:

6. Ի՞նչն են անվանում հեղուկի եռման ջերմաստիճան

7. Ինչի՞ց է կախված հեղուկի եռման ջերմաստիճանը:

Ֆիզիկա 13.03.2023

1.Մարմինների ո՞ր հատկությունն է բնութագրում տեսակարար ջերմունակությունը:

Մարմնի տաքացման համար անհրաժեշտ ջերմաքանակը կաշված է նրա զանգվածից ջերմաստիճանի փոփոխությունից և նյութի տեսակից:

2. Ո՞ր ֆիզիկական մեծությունն են անվանում ( նյութի) տեսակարար ջերմունակություն: 

Այս ֆիզիկական մեծություն է, ուրը ցույց է տալիս, թե որքան ջերմաքանակ է անհրաժեշտ նյութի 1 կգ 1^օ տաքացնելու համար:

 3. Ի՞նչ է ցույց տալիս տեսակարար ջերմունակությունը:

Երբ մարմնի ջերմաստիճանը իջնում է, ինքն է ջերմաքանակ տալիս շրջապատին:

4. Ինչ միավորով է չափվում տեսակարար ջերմունակությունը:

Նյութի տեսակարար ջերմությունը սովորաբար նշանակում են լատինական c տառով:

5. Գրել տեսակարար ջերմունակությունը սահմանող բանաձևը:

c=Q/m(t2-t1)

6. Ինչու մեծ լճերի, ծովերի առափնյա վայրերում եղանակը մեղմ է:

Ծովերը ոչ միային դանդաղեն տաքանում գարնանը, այլև դանդաղեն սառչում աշնանը՝ մեծ ջերմաքանակ տալով շրջապատին:

7. Ինչ բանաձևով են որոշում տաքանալիս մարմնի ստացած ջերմաքանակը: Իսկ սառչեիս մարմնի տված ջերմաքանակը:

Q=cm(t2C^o-t1C^o)

8. Ձևակերպեք ջերմափոխանակման օրենքը:

Եթե ջերմափողունակությանը մասնակցող մարմինների համակարգը մեկուսացված է արտաքին միջավայրից ապա դա նշանակում է, որ այդ մարմինների ջերմությունը ինչ-որ ժամանակ հետ կհավասարվի: Այդ ընթացքում տաք մարմինների տված Q₁ջերմաքանակի և սառը մարմինների ստացած Q₂ ջերմաքանակի գումարը զրո է:

9. Գրել ջերմային հաշվեկշռի հավասարումը:

Q1+Q2=0

Ֆիզիկա 6/3/2023

1.Բացատրեք, թե ինչպես է տեղի ունենում ջերմափոխանակումը մթնոլորտի ստորին՝ տաք, և վերին՝ սառը, շերտրրի միջև: Ձեզ հայտնի որ օրենքի վրա է հիմնված այդ ջերմափոխանակումը: 

Ջերմափոխանակումը մթնոլորտի ստորին՝ տաք, և վերին՝ սառը, շերտրրի միջև տեղի է ունենում հետևյալ կերպ։Օդի անհավասարաչափ տաքացմամբ պայմանավորված ջերմությունը կարող է շատ արագ փոխանցվել մի տեղից մյուսը։Տաքանալիս օդը ընդարձակվում է և նրա խտությունը դառնում է ավելի փոքր քան շրջապատող սառը օդինը։Այս դեպքում ելնելով Արքիմեդյան օրենքից, որտեղ տաք օդի վրա ազդող աքիմեդյան ուժը գերազանցում է նրա կշիռը  ստիպելով , որ նա բարձրանա վեր, իսկ ավելի մեծ խտությամբ սառը օդը իջնի ներքև։Տեղի է ունենում սառը և տաք օդի շերտերի մեխանիկական խառնում, որն ուղեկցվում է ջերմափոխանակմամբ։ Ջերմափոխանակումը հիմնված է կոնվեկցիաի օրենքի վրա։

2.Ջերմահաղորդման որ եղանակն են անվանում կոնվեկցիա: Որն է կոնվեկցիայի և ջերմահաղորդականության երևույթի հիմնական տարբերությունը:

Կոնվեկցիա են անվանում հեղուկի կամ գազի հոսանքների միջոցով կատարվող ջերմահաղորդումը, որը հետևանք է հեղուկի կամ գազի շերտերի անհավասարաչափ տաքացման:

3.Նկարագրեք օդում կոնվեկցիան ցուցադրող փորձը: 

Կոնվեկցիայի երևույթը մեծ դեր ունի բնության մեջ։Նրա շնորհիվ մթնոլորտի օդը շարունակ խառնվում է ,որի հետևանքով երկրի բոլոր վայրերում օդն ունի գրեթե նույն բաղադրությունը։ Քննարկենք հետևյալ փորձը։Ուղղաձիգ դրված ապակե խողովակը լցնենք ծխով։Ծուխը սովորաբար երկար մնում է խողովակում։Բայց երբ փորձենք ներքևից խողովակին մոտեցնենք  վառվող սպիրտայրոց, ապա տաքացած օդը վեր կբարձրանա շնորհիվ կոնվեկցիայի և շարժման մեջ կդրվի խողովակի ներսի ծուխը որն էլ դուրս կգա խողովակի վերին ծայրից։

4.Նկարագրեք ջրում կոնվեկցիան ցուցադրող փորձը:

Փորձասրվակի մեջ մի կտոր սառույց դնենք և վրան սառը ջուր լցնենք: Սրվակը վերևից տաքացնելիս՝ ջրի վերին շերտերը սկսում են եռալ մինչդեռ ջրի ստորին շերտերը սառն են մնում, անգամ սառույցը չի հալչում: Սա բացատրվում է նրանով, որ տաքացման այս եղանակի դեպքում կոնվեկցիա չի կատարվում: Տաքացած շերտերը բարձրանալու տեղ չունեն. դրանք առանց այդ էլ վերևում են: Իսկ ստորին սառը շերտերը այդպես էլ կմնան ներքևում:

5.Ինչպես է գոյանում ամպը:

Արևը տաքացնում է հատակը, միաժամանակ տաքացնելով նաև մթնոլորտային շերտը: Այդ օդի զանգվածը բարձրանում է վեր, օդը սկսում է սառել, և այդպիսով գոյանում է ամպ:

6.Ինչպես է առաջանում քամին:

Մթնոլորտային բարձր ճնշման վայրից օդի զանգվածը տեղափոխվում է ցածր ճնշման վայր, տաք և սառը օդերի խառնուրդից առաջանում է քամի:

7.Հնարավոր է արդյոք կոնվեկցիան պինդ մարմիններում?

Կոնվեկցիան պինդ մարմիններում հնարավոր չէ, քանի որ պինդ մարմինները չունեն գոլորշիանալու հատկություն:

8.Ինչ է էլեկտրամագնիսական դաշտը: Ինչ վիճակներում կարող է գոյություն ունենալ:

Էլեկտրամագնիսական դաշտը մատերիայի ձև է, որով իրականցվում է լիցքավորված մասնիկների փոխազդեցություն: Էլեկտրամագնիսական ալիքը կարող է գոյություն ունենալ նյութի հետ կամ նյութից դուրս։

9.Ինչ է էլեկտրամագնիսական ալիքը:

Էլեկտրամագնիսական ալիքը ժամանակի ընթացքում էլեկտրական և մագնիսական դաշտերի տարածումն է տարածության մեջ:

10.Ջերմահաղորդման որ եղանակն են անվանում ճառագայթային ջերմափոխանակում: Բերեք մի քանի օրինակ:

Ջերմահաղորդականությունը, որն իրականացվում է ջերմային ճառագայթման արձակման և կլանման միջոցով կոչվում է ճառագայթային ջերմափոխանակություն։Օրինակ՝ ձեռքը ներքևից մոտեցնելով հոսանքին միացված էլեկտրական արդուկին զգում ենք թե ինչպես է ջերմությունն արդուկից հաղորդվում մեր ձեռքին։Արդուկի և ձեռքի միջև կա օդի շերտ։Սակայն օդը վատ ջերմահաղորդիչ է, նշանակում է ,որ ջերմությունն արդուկից մեր ձեռքին ջերմահաղորդականությամբ չի փոխանցվում,չի փոխանցվում նաև կոնվեկցիայով ,ուրեմն՝ ջերմությունը մեր ձեռքին հաղորդվում է ճառագայթային ջերմափոխանակմամբ։

11.Որ մարմինն է ավելի լավ կլանում ջերմային ճառագայթումը՝սև, թե սպիտակ:

Ջերմային ճառագայթումը ավելի արագ կլանում են սև մարմինները: Ամռանը խորհուրդ չեն տալիս կրել մուգ հագուստ, քանի որ այն ավելի արագ է ջերմություն փոխանցում, քան ավելի վառ գույները, հատկապես ՝ սպիտակը:Այսինքն՝ մուգ գույնի մակերևությները ավելի լավ կլանիչներ են քան բաց գույնի մակերևությները ,այդ իսկ պատճառով մուգ գույնի մարմինները ջերմային ճառագայթման ավելի լավ կլանիչներ են։

12.Ինչու են օդապարիկները, ինքնաթիռի թևերը ներկում արծաթագույն, իսկ Երկրի արհեստական արբանյակներում տեղակայված որոշ սարքեր՝ մուգ գույնով:

Օդապարիկները և ինքնաթիռների թևերը շատ հաճախ ներկում են արծաթագույն ներկով, որպեսզի դրանք ավելի քիչ տաքանան արեգակնային ճառագայթներից։ Մուգ գույնի մակերևույթները ջերմային ճառագայթման ավելի լավ կլանիչներ են, քան ավելի բաց գույնի մակերևույթները: Հետաքրքիր է, որ ջերմային ճառագայթման արձակման տեսակետից էլ առավելությունը մուգ գույնի մարմիններինն է: Միևնույն ջերմաստիճանում գտնվող մարմիններից մուգ գույնի մարմինները ավելի շատ էներգիա են ճառագայթում, քան բաց գույնի մարմինները:

Ֆիզիկա 27/2/2023

1. Ինչով են տարբերվում ջերմահաղորդման պրոցեսը և աշխատանքի կատարումը:

Ջերմահաղորդման պրոցեսը և աշխատանքի կատարումը տարբերվում են նրանով, որ ջերմահաղորդման պրոցեսի ժամանակ օգտագործվում է ներքին էներգիան։

1. Ինչ է ջերմանաքանակը: 

Այն էներգիան, որի մարմինը ստանում է կամ տալիս է ջերմափոխանակության ժամանակ, կոչվում է ջերմաքանակ:

1. Ինչ միավորով է արտահայտվում ջերմաքանակը միավորների ՄՀ-ում:

Ջերմաքանակ արտահայտվում է` 1Ջ(Ջոուլ), 1ԿՋ(Կիլաջոուլ) և 1ՄՋ(Մեգաջոուլ)

1. Որ դեպքում է ավելի շատ ջերմաքանակ պահանջվում՝ նույն զանգվածի գոլ, թե եռման ջուր ստանալու համար:

Եռման ջուր ստանալու համար, իսկ ավելի կոնկրետ 100°։

1. 1լ և 2լ տարողությամբ անոթները լիքը լցված են եռման ջրով: Մինչև սենյակային ջերմատիճանը սառչելիս որ անոթի ջուրն ավելի շատ ջերմաքանակ կկորցնի:

2լ տարողությամբ անոթը ավելի շատ ջերմաքանակ կկորցնի:

1. Նկարագրեք ջերմահաղորդականության երևույթը ցուցադրող փորձը:

Տաք մարմնից սառը մարմնին կամ մարմնի տաք տեղամասից սառը տեղամասին ներքին էներգիայի հաղորդման պրոցեսը, որն իրականացվում է մոլեկուլների ջերմային շարժման և թոխազդեցության շնորհիվ, կոչվում է ջերմահաղորդականություն: Ամրակալանին ամրացնում ենք պղնձե ձող: Մոմով կամ պլաստիլինով ձողի երկայնքով մի քանի մեխ ամրացնենք: Ձողի մյուս ծայրը տաքացնենք սպիրտայրոցի բոցով: Տաքանալու ընթացքում մոմը սկսում է հալվել, և մեխերն աստիճանաբար պոկվում են ձողից: Ընդ որում սկզբում պոկվում են այն մեխերը, որոնք ավելի մոտ են մոմին:Հետո հերթականությամբ պոկվում են մյու մեխերը: Այսպես էներգիան ձողի տաք ծայրից հաղորդվում է դեպի սառը ծայրը:

1. Թվարկեք մի քանի լավ ջերմահաղորդիչ մի քանի վատ ջերմահաղորդիչ նյութեր:

Լավ ջերմահաղորդիչ մետաղ, արծաթ և փայտը:
Վատ ջերմահաղորդիչ են՝ օդը, գազերը և հեղուկներ։

1. Ինչու է օդը վատ ջերմահաղորդիչ:

Քանի որ օդը գազ է, իսկ գազերում մոլեկուլների հեռավորությունը մեծ է  և մոլեկուլների բախումները հազվադեպ են տեղի ունենում, էներգիան շատ դանդաղ է  փոխանցվում մի մոլեկուլից մյուսին:

1. Ինչ կիրառություն ունեն ջերմամեկուսիչ նյութերը:

Ջերմամեկուսիչ նյութերը շատ լայն կիրառություն ունեն շինարարության ոլորտում։

1. Ինչ եք կարծում հնարավոր է ջերմահաղորդականությն երևույթը վակուումում: Ինչու:

Ոչ, որովհետև վակումում մարմնինները չեն փոխազդում:

Ֆիզիկա 21/2/2023

1. Մեխանիկական էներգիայի ինչ տեսակներ գիտեք: Բերեք օրինակներ:

Ջերմային էներգիա, էլեկտրական էներգիա, միջուկային էներգիա, քիմիական էներգիա, ճառագայթային էներգիա.

2.Ձևակերպեք էներգիայի պահպանման օրենքը: 

Բազմաթիվ փորձերի արդյունքներով հաստատվել է, որ էներգիան չի ստեղծվում և չի ոչնչանում, այլ` մի տեսակից փոխակերպվում է մեկ այլ տեսակի: Այս պնդումն անվանում են էներգիայի պահպանման և փոխակերպման օրենք:

3.Ինչպես է փոխվում որոշ բարձրությունից ընկնող գնդիկի էներգիան հենարանին (օրինակ գետնին) հարվածելուց հետո: Խախտվում է արդյոք էներգիայի պահպանման օրենքն այդ ժամանակ: Ինչու՞:

Գնդի սկզբնական պոտենցիալ էներգիան գրեթե ամբողջությամբ  փոխակերպվում է կինետիկի: Թիթեղին հարվածելուց հետո գունդը վեր չի բարձրանում: Նշանակում է ՝ գունդը կորցրել է ձեռք բերած կինետիկ էներգիան, հետևաբար՝ նաև լրիվ մեխանիկական էներգիան: Էներգիայի պահպանման օրենքը չի խախտվում, քանի որ թիթեղը և գունդը հարվածից հետո դեֆորմացել են: Նուրբ չափումներով կարելի է նաև համոզվել, որ փոքր–ինչ բարձրացել է ինչպես գնդի, այնպես էլ թիթեղի ջերմաստիճանը:

4.Ինչու է ընկնող գնդիկի հարվածից կապարե թիթեղի ջերմաստիճանը բարձրանում:

5.Ինչ է մարմնի ներքին էներգիան: Ինչից է կախված այն:

Մարմինը կազմող մասնիկների ջերմային շարժման կինետիկ և միմյանց հետ փոխազդեցության պոտենցիալ էներգիաների գումարը կոչվում է մարմնի ներքին էներգիա:

6.Նկարագրեք մի քանի փորձ՝ ապացուցելու համար մարմնի ներքին էներգիայի գոյությունը:

Օդահան պոմպի զանգի տակ դնենք մխոցով գլան: Գլանում՝ մխոցի տակ, կա օդ, իսկ մխոցին դրված է ծանրոց: Զանգից օդը հանելիս գլանի օդն սկսում է ընդարձակվել և բարձրացնում է մխոցը՝ ծանրոցի հետ՝ կատարելով մեխանիկական աշխատանք: Նշանակում է՝ գլանի օդն օժտված է ներքին էներգիայով:

7.Բերեք օրինակներ, որոնք համոզում են, որ շփման կամ դիմադրության ուժերի առկայությամբ շարժվելիս փոխվում է մարմնի ֆիզիկական վիճակը:շ

Երբ շարժվող մարմնի վրա ազդում են շփման կամ դիմադրության ուժերը, ապա դրանք հաղթահարելիս վատնված մեխանիկական էներգիան փոխակերպվում է մարմնի և շրջապատի  ներքին էներգիայի: Օրինակ ՝ երկնաքարերը, հսկայական արագությամբ /վայրկյանում մի քանի տասնյակ միլոմետր/ թափանցելով Երկրի մթնոլորտ, սաստիկ տաքանում են: Մանր երկնաքարերը՝ ասուպները, նույնիսկ ամբողջությամբ այրվուն են մթնոլորտում՝ թողնելով լուսավոր հետք: Երկնաքարերը, մեծ արագությամբ մխրճվելով լուսնահողի մեջ, շիկանում են և ապա պայթում՝ Լուսնի մակերևույթին առաջացնելով խառնարաններ:

8.Ինչն է բնութագրում մեխանիկական էներգիայի փոփոխությունը:

Մարմնի ֆիզիկական վիճակը:

9.Նկարագրեք փորձ, որտեղ ջերմաստիճանի բարձրացմանը զուգընթաց մեծանում է մարմնի ներքին էներգիան:

օրինակ՝ալյումինե լարը մի քանի անգամ ծալելով և ուղղելով տաքանում է և մեծանում է նրա ներքին էներգին,որովհետև մարմնի ներսում ջերմային էներգիան մեծանում է։

10.Օրինակներով կամ փորձի նկարագրությամբ հաստատել, որ աշխատանք կատարելով կարելի է փոխել մարմնի ներքին էներգիան:

Օդ պաևունակող սրվակն ամուր փակված է խցանով, որն անցք ունի։ Սրվակը բարակ խողովակով միացած է մխոց ունեցող ապակե գլանին։ Մխոցը հեշտությամբ կարող է տեղաշարժվել գլանի մեջ։ Նրա դիրքը կորոշենք քանոնի օգնությամբ։ Նշելով մխոցի սկզբնական դիրքը՝ պարանով շփենք սրվակը։ Հետևելով մխոցի դիրքին՝ կտեսնենք, որ այն տեղաշարժվել է դեպի աջ։Եզրակացությունը մեկն է՝ շփման ուժերը հաղթահարելու համար պարանի միջոցով աշխատանք կատարելով՝ բարձրացրինք սրվակի, հետևաբար՝ նաև սրվակում օդի ջերմաստիճանը։ Իսկ ջերմաստիճանի բարձրացումը, ինչպես գիտենք, ցույց է տալիս, որ օդի ներքին էներգիան մեծացել է։Տաքացած օդը, ընդարձակվելով, մխոցը տեղաշարժեց աջ՝ կատարելով մեխանիկական աշխատանք։ Այդ աշխատանքն օդը կատարեց արդեն իր ներքին էներգիան, մխոցը տեղաշարժելուց հետո, որոշ չափով կնվազի։

11.Ինչ է ջերմահաղորդումը: Կարելի է ջերմահաղորդումը համարել էներգիայի փոխակերպում: Ինչու՞:

Առանց աշխատանք կատարելու մարմնի ներքին էներգիայի փոփոխման պրոցեսն անվանում են ջերմափոխանակություն: Ոչ, որովհետև էներգիան չի փոխվում,այլ մի մարմնից անցնում է մյուսին՝տաք մարմնից սառին։

12.Մարմնի ներքին էներգիան մեծացել է 10 Ջ–ով: Ինչ եք կարծում ջերմահաղորդմամբ, թե աշխատանք կատարելու միջոցով է տեղի ունեցել  ներքին էներգիայի այդ աճը:

Ջերմահաղորդման միջոցով:

13.Տաք ջուրը խառնել են սառը ջրին: Ինչու է խառնուրդի ջերմաստիճանը բարձր սառը ջրի ջերմաստիճանից, բայց ցածր՝ տաք ջրի ջերմաստիճանից: Բացատրեք՝ հիմնվելով մոլեկուլային–կինետիկ տեսության դրույթների վրա:

Տաք ջրի մոլեկուլները, փոխազդելով սառը ջրի մոլեկուլների հոտ, իրենց կինետիկ էներգիայի մի մասը հաղորդում են դրանց, որի հետևանքով տաք ջրի մոլեկուլների ջերմային շարժման միջին կինետիկ էներգիան նվազում է, իսկ սառը  ջրի մոլեկուլներինը՝ աճում: Հետևաբար՝ տաք ջրի ջերմաստիճանն իջնում է, իսկ սառը ջրինը բարձրանում: Որոշ ժամանակ անց այդ ջրերի ջերմաստիճանները հավասարվում են: Այսպիսով՝ ջերմահաղորդման հետևանքով տաք ջրի ներքին էներգիան փոքրանում է, իսկ սառը ջրինը՝ մեծանում:

14.Հնարավոր է արդյոք ջերմափոխանակում սառույցի և ջրի միջև, եթե երկու նյութերի ջերմաստիճանն էլ 0C: Բացատրեք ինչու:

Սառույցը աստիճանաբար կհալվի և ջուրը ավելի կսառի։Ջրի մոլեկուլները կթափանցեն սառուցի մեջ ու կթուլացնեն նրան, սառույց և ջրի մոլեկուլները կխառնվեն ։

Ատոմներ և մոլեկուլներ

1.Թվարկել ձեր շրջապատի մի քանի առարկաներ և նշել թե ինչ նյութերից է այն պատրաստված:

Բաժակ-պակի, աթոռ-փայտ, քարտեզ-թուղտ։

2.Ինչից են բաղկացած ֆիզիկական մարմնները:

Ֆիզիկական մարմինները բաղկացած են մոլեկուլներից:

3.Ինչպիսի կառուցվածք ունի նյութը:

Նյութերը կազմված են առանձին մասնիկներից, որոնց միջև կան ազատ տարածություններ:

4.Ինչպես են անվանում նյութի մասնիկները:

Նյութի մասնիկները կոչվում են ատոմներ։

5.Որ նյութն են անվանում տարր:

Նյութը, որը կազմված են 1 ատոմից, կոչվում է տարր:

6.Ինչ է մոլեկուլը:

Մոլեկուլ, երկու կամ ավելի ատոմներից բաղկացած էլեկտրականապես չեզոք խումբ։ Ատոմները միասին պահվում են քիմիական կապերի միջոցով։ Մոլեկուլները տարբերվում են իոններից էլեկտրական լիցքի բացակայությամբ։

7. Ինչ մոլեկուլներ են ձեզ հայտնի:

Մասնիկներ։

8.Որ մասնիկն է օժտված նյութի բոլոր հատկություններով:

Ատոմը։

9. Քանի անգամ է ատոմը փոքր խնձորից:

100 000 000 (հարյուր միլիոն) անգամ:

10.Ինչ է դիֆուզիան:

Նյութերի ինքնաբերական խառնման երևույթը կոչվում է դիֆուզիա:

11.Ինչպես է ընթանում դիֆուզիան գազերում, հեղուկներում և պինդ մարմիններում:

Գազերում դիֆուզիան ավելի արագ է ընթանում, քան հեղուկներում: Դա պայմանավորված է նրանով, որ գազերում ատոմների միջև հեռավորությունը ավելի մեծ է: Պինդ մարմիններում դիֆուզիան ընթանում է ավելի դանդաղ քան հեուկներում:

12.Ինչպես է ջերմաստիճանի փոփոխությունը ազդում դիֆուզիայի արագության վրա:

Բարձր ջերմաստիճանում դիֆուզիան ավելի արագ է ընթանում:

Մեխանիկական ալիքներ:

1.Ո՞ր ալիքներն են կոչվում պարբերական:

Պարբերական ալիքներ են կոչվում՝ միջավայրի մասնիկների շարժումը, երբ այդ միջավայրով ալիք է տարածվում, կրկնվում է բազմիցս։

2.Ինչպե՞ս է առաջանում և տարածվում սեղմման դեֆորմացիայի ալիքը:

Օդի սեղմում-ընդարձակումները, հաղորդվելով շերտից շերտ և տարածվելով սենյակով մեկ, կհասնեն նաև վարագույրին՝ ստիպելով վերջինիս տատանվել։

3.Ո՞ր ալիքն են անվանում մենավոր:

Դեֆորմացիայի ալիքն անցնելուց հետո այդ տեղամասի մասնիկների շարժումը դադարում է։ Այդպիսի  ալիքներն անվանում են մենավոր ալիքներ։

4.Ինչպե՞ս կարելի է ցուցադրել երկար պարանի երկայնքով  «վազող» մենավոր ալիքը: Իսկ պարբերական ալիքը:

Պետք է մի ծայրը ամրեցնել ինչ-որ տեղից, իսկ մյուսը ծայրից ուժեղ ձգել, հետո այդ ծայրը կտրուկ մի կողմ տանել և բերել։

5.Ի՞նչ օրինակներով կարելի է համոզվել,որ ալիքի տարածման ժամանակ նյութ չի    տեղափոխվում:

6. Ի՞նչ հատկանիշ է բնորոշ բոլոր մեխանիկական ալիքներին:

Երբ որոշակի միջավայրով տարածվում է դեֆորմացիայի ալիք, միջավայրի «հանդարտ» վիճակը «խանգարվում» է։

7. Բացատրել թե ինչպե՞ս է գոյանում առաձգական ալիքը:

8. Ո՞ր ալիքներն են կոչվում լայնական: Բերել լայնական ալիքների օրինակներ:

Եթե միջավայրի մասնիկները տատանվում են այնպիսի ուղղություններով, որոնք ուղղահայաց են դեֆորմացիայի տարածման ուղղությանը, ապա ալիքը կոչվում է լայնական։ Լայնական ալիքները կարող են տարածվել միայն պինդ միջավայրում։ Օրինակ՝ պարանի երկայնքով «վազող» ալիքը։

9. Ո՞ր ալիքներն են կոչվում երկայնական: Բերել երկայնական ալիքների օրինակներ:

Ֆիզիկա 5/12/2022

1. Որքան է սեփական տատանումներ կատարող ճոճոնակի լրիվ մեխանիկական էներգիան:

Պատ․՝E=Eպ+Eկ=mgh+mv2/2

2.Էներգիայի ինչ փոխակերպումներ են  տեղի ունենում ճոճանակի սեփական տատանումների ժամանակ:

Այն բանից հետո, երբ ճոճանակը իներցիայով շարունակի հեռանալ հավասարակշռության դիրքից, նրա կինետիկ էներգիան կսկսի նվազել, իսկ պոտենցիալը` աճել: Եզրային դիրքում ճոճանակի պոտենցիալ էներգիան կհասնի իր առավելագույն արժեքին, իսկ կինետիկ էներգիան կվերածվի զրոյի: Այնուհետև այս ամենը կկրկնվի հակառակ հաջորդականությամբ: Այսինքն, տատանումների ընթացքում նրա պոտենցիալ էներգիան պարբերաբար փոխակերպվում է կինետիկ էներգիայի, իսկ կինետիկ էներգիան` պոտենցիալի. Eպ→Eկ→Eպ→Eկ…

3. Որ դիրքում է սեփական տատանումներ կատարող ճոճոնակի պոտենցիալ էներգիան առավելագույնը և որ դիրքում նվազագույնը:

Պոտենցիալ էներգիան ունի նվազագույն արժեքը գնդիկի հավասարակշռման դիրքում, իսկ առավելագույն արժեքը ունի լայնույթի ամենաբարձր կետում։

4. Որ դիրքում է սեփական տատանումներ կատարող ճոճոնակի կինետիկ էներգիան առավելագույնը և որ դիրքում նվազագույնը:

Գնդիկի կինետիկ էներգիայի առավելագույն արժեքը լինում է գնդիկի հավասարակշված դիրքում, իսկ նվացագույնը լայնույթի ամենաբարձր կետում։

5. Ինչպես կարելի է ստանալ չմարող տատանումներ:

Չմարող տատանումներ կարելի է ստանալ շփման ուժի և դիմադրության ուժի բացակայության դեպքում։

6. Ինչ մեծություններից է կախված մաթեմատիկական ճոճանակի տատանումների պարբերությունը և ինչ մեծություններից  այն կախված չէ: Գրել բանաձևը:

7. Ինչ մեծություններից է կախված զսպանակավոր ճոճանակի տատանումների պարբերությունը: Գրել բանաձևը:

8. Որքան է ազատ անկման արագացումը ՝ հասարակածում, բևեռներում, Երևանում:

9. Ինչու են հարկադրական տատանումները չմարող:

Հարկադրական տատանումները չմարող են, քանի որ գնդիկի կամ այլ տատանվող մարմնի վրա միշտ ազդում են լարած մեխանիզմները։

10. Ինչից է կախված հարկադրական տատանումների լայնույթը:

11. Ինչ է ռեզոնանսը:

Ռեզոնանս տատանողական համակարգում ստիպողական տատանումների լայնույթի կտրուկ աճի երևույթ, երբ արտաքին պարբերական ազդեցությանբ,հաճախությունը մոտենում է որոշակի արժեքների, որոնք պայմանավորված են համակարգի հատկություններով  երբ զսպանակավոր ճոճանակի սեփական հաճախությանը հավասար է պտույտի հաճախության դեպքում (ν =νսեփ) 

12. Նկարագրեք փորձ, որի օգնությամբ կարելի է բնութագրել ռեզոնանսի երևույթը:

Քամին կարող է ուժեղացնել կախովի կամրջի տատանումները՝ ստիպելով կամուրջը տատանվել իր ռեզոնանսային հաճախականությանը հավասար հաճախականությամբ։ Ուժեղ քամին կարող է կախովի կամրջի կառուցվածքային ռեզոնանս առաջացնել, ինչը կարող է հանգեցնել նրա աղետալի փլուզմանը:

13. Բերեք ռեզոնանսի կիրառության օրինակներ:

Օրինակ․՝Ճոճանակը կարող է հրվել կանոնավոր ընդմիջումներով, որպեսզի համապատասխանի իր ռեզոնանսային հաճախականությանը, որպեսզի այն բերի բարձր ամպլիտուդային տատանողական շարժման:

14. Բերեք օրինակներ , որտեղ ռեզոնանսը խաղում է վնասակար դեր:

Օրինակ․՝Ապակու ոչնչացումը բարձր աղմուկի պատճառը կապված է ապակու ռեզոնանսային հաճախականության տիրույթի հետ: Սա ակուստիկ ռեզոնանսի օրինակ է: